بازار بزرگ تهران

سردبیر پرس گزارش می‌دهد؛ بازار بزرگ تهران مجموعه بازار تاریخی تهران هم که بنای اولیه آن به دوره شاه طهماسب صفوی باز می‌گردد در بافت قدیمی و تاریخی شهر قرار گرفته است. به گزارش خبرنگار «سردبیر پرس»؛ شاید برای بسیاری از شما که نام بازار تهران را شنیده اید، اما تا به حال به بازار نرفته‌اید این پرسش مطرح بود که بازار تهران چگونه جایی است و اهمیت تاریخی آن در چیست؟
می‌گویند تهران قدیم پنج محله داشت که هر کدام از این محله‌ها دارای پاتوق‌هایی بود و هر پاتوق هم به چند گذر تقسیم می‌شد مجموعه بازار تاریخی تهران هم که بنای اولیه آن به دوره شاه طهماسب صفوی باز می‌گردد در بافت قدیمی و تاریخی شهر و محله‌ای به همین نام قرار گرفته و در کنار دیگر بنا‌های تاریخی محدوده خود همچون مسجد امام، مسجد جامع و … علاوه بر ایفای نقش به عنوان یک مرکز عمده تجاری و اقتصادی، به عنوان یک مجموعه تاریخی نیز در پایتخت مطرح است.
قدیمی‌ترین بخش‌های بازار عبارتند از بازار لباف‌ها، کرجی دوز‌ها، سراج‌ها و نعل چی‌ها که در زمان فتحعلی شاه قاجار چهار سوق بزرگ و کوچک هم به آن اضافه شدند.
بازار تهران در دوره ناصرالدین شاه دارای راسته‌ها و تیمچه‌های بیشتری شد. در این دوره بخش‌های اصلی بازار عبارت بودند از بازار کفاش‌ها، بازار فرش‌فروشان، بازار امیر، بازار ساعت‌فروش‌ها، بازار زرگرها، بازار عباس‌آباد، بازار بین‌الحرمین چهار سوق بزرگ و کوچک، بازار آهنگر‌ها، بازار مسگرها، بازار پاچنار و بازار چهل تن(مربوط به دوره فتحعلی شاه قاجار).
هر چند گسترش سریع تهران، معماری سنتی بازار را دچار آشفتگی کرده است اما اگر علاقمند به قسمت‌های قدیمی بازار بودید، این قسمت‌ها عبارتند از سردر بازار در قسمت سبزه میدان، بازار امیر، چهار سوق بزرگ، تیمچه‌های حاجب الدوله و علاءالدوله، قیصریه و مهدیه و نیز بازار کفاشان، فرش فروشان، زرگر‌ها، ساعت فروشان، بین‌الحرمین، امیر و… .
بنای اولیه سبزه میدان مربوط به اوایل دوره صفوی است و دوران قاجار توسط حاجب الدوله تغییرات عمده‌ای در آن رخ داد به گونه‌ای که به یکی از مراکز مهم اجرای مراسم مذهبی در تهران تبدیل شد. در ضلع جنوبی سبزه میدان میتوانید سردر زیبایی را ببینید که به راسته‌های بازار راه دارد.
بخش‌های قدیم بازار تهران دارای پوشش طاق و گنبدی است که برای تامین روشنایی از روزنه‌هایی در سقف استفاده شده بود. چهار سوق بزرگ هم با یک فضای هشت ضلعی و گنبدی با گچ کاری داخل آن از دیدنی‌های بازار تهران است.مسجد جامع در مرکز بازار و نزدیک به مسجد امام خمینی(ره) قرار دارد و فاصله بین این دو مسجد بین‌الحرمین نامیده می‌شود بنای مسجد جامع احتمالاً به عهد شاه عباس دوم و بنای مسجد امام نیز با قدمتی حدود ۱۸۰ سال به فتحعلی شاه قاجار باز می‌گردد که از زیباترین مساجد تاریخی تهران است.
اما در محدوده بازار تهران و محله سیداسماعیل با بنای یک آب انبار تاریخی هم مواجه میشوید که متعلق به دوره قاجار است.
چیزی که بیش از همه در این آب انبار توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند، مخزن بسیار بزرگ آب است که در نوع خود منحصر به فرد است.
مخزن آب انبار اکنون به قهوه‌خانه و رستوران تبدیل شده و اگر سری به این آب انبار بزنید به طور حتم و برای دور کردن خستگی، ناهار یا چای را در آنجا میل خواهید کرد.
خوب است بدانید در گذشته بر روی آب انبار، کاروانسرا، بارانداز و نیز بادگیر‌ها و روزنه‌های مربوط به مخزن آب انبار قرار داشته است. 
پس دیدن بازار تهران که در یکی از محله‌های قدیمی تهران واقع شده با این همه جاذبه‌های گردشگری و تاریخی در دل کلان شهر تهران خالی از لطف نیست. کافی است به یکی از ایستگاه‌های مترو مراجعه کنید تا درست در قلب بازار از ایستگاه پیاده شوید. علاه بر جاذبه‌های تاریخی محال است در بازار تهران دنبال کالایی بگردید و نتوانید آن را پیدا کنید.
مجموعه بازار تهران در سال ۱۳۵۶ به شماره ۱۵۴۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
محله‌های عودلاجان و سنگلج هم از محله‌های قدیمی تهران است که ذکر نام آنها در اینجا ضروری به نظر می‌رسد. محله عودلاجان در محدوده ارگ است که بیوتات سلطنتی تا خیابان ناصرخسرو حوالی مسجد امام خمینی(ره)، شمال خیابان پانزده خرداد شرقی و بازار عودلاجان و پامنار و جنوب خیابان امیرکبیر و میدان امام خمینی (ره) را در برمی‌گرفت و شامل چهار پاتوق بود. یک مناره آجری با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ متعلق به دوران قاجار در این محله باقی مانده است.
محله سنگلج نیز از شرق به خیابان، خیام از شمال به میدان حسن‌آباد و خیابان شیخ هادی و از سمت‌های دیگر به امیریه و پل امیر بهادر و بازارچه قوام الدوله تا خیابان خیام محدود می‌شود و در قدیم دارای ۹ پاتوق بود.
عباس کرمی از اهالی محله عولادجان در گفتگو با خبرنگار «سردبیر پرس» پیشنهاد داد که در بازدید از محله عودلاجان بازدید از خانه وثوق الدوله را فراموش نکنیم که نمونه کاملی از شکل یک خانه سنتی در بافت تاریخی تهران است.
انتهای پیام/خ نویسنده: المیرا خرد